روابط بین الملل
رشته روابط بین الملل از جمله رشته های نوپا در عالم سیاست به شمار می رود . سابقه این مبحث به عنوان یک رشته دانشگاهی حداکثر به سال های میان دو جنگ جهانی برمی گردد. در واقع، پس از رو برو شدن با مصائب جنگ جهانی اول، بشریت به طور کلی و محققان و دانشمندان به طور اخص در صدد کشف و تبیین ریشه ها و چگونگی رفتار دولت ها در صحنه بین المللی برآمدند. بنا بر این همان طور که از علت تشکیل این رشته مشخص است، موضوع اصلی در آن کشف، بررسی و علت کاوی رفتار دولتها( و اخیرا مجامع بین المللی) در عرصه بین المللی می باشد. با شعله ور شدن آتش جنگ جهانی دوم، محافل علمی دنیای غرب توجه بیشتری به این حوزه مطالعاتی مبذول داشته و چارچوب منظم تر و علمیتری بدان بحشیدند. از آن پس روند تکامل رشته روابط بینالملل شدت گرفته و و تا کنون قالب های فکری، رویکردها ، نظریه ها و مدل های گوناگون بسیاری برای درک مسائل بینالمللی ارائه گردیده است. همین تنوع و گوناگونی شیوه های برخورد با روابط بینالملل موجب سر در گمی و حیرت دانشجویان و محققان تازه کار شده است. این مساله در غرب که زادگاه اولیه این رشته علمی است اساتید و محققان را بر آن داشته است تا با طرح کلی و منسجم مباحث این رشته و معرفی مختصر رویکردها و نظریه های رایج از سر در گم شدن تازه واردان این وادی جلوگیری نمایند.
در کشور ما آشنایی با این رشته بسیار دیرهنگام تر از غالب کشورها آغاز گردید. و متاسفانه هنوز هم به مانند سایر زیر شاخه های علوم سیاسی نتوانسته است.جایگاه شایسته ای را کسب نماید. و حتی از این حیث از سایر زیر شاخه های علوم سیاسی نیز موفقیت کمتری داشته است. و کمتر در کشور ما بدان توجه می شود و متخصصان این رشته کمتر در جایگاه خود و در شغلی که تخصص آن را کسب کرده اند، مشغول به کار می شوند و در عوض افرادی با تخصص های غیر مر تبط در مشاغلی که با رشته روابط بین الملل مشغول به کار می شوند( هر چند به کار گیری افراد در رشته های غیر تخصصی یکی از مشکلات عمومی در کشور ما به حساب می آید لکن این مساله در رشته های مرتبط با علوم سیاسی و خصوصا رشته روابط بین الملل بروز بیشتری دارد) با مراجعه به وزارت خارجه و بررسی کارکنان این وزارت به عنوان یکی از عمده ترین جاهایی که مر تبط با رشته روابط بین الملل است، هر چه بیشتر با محجور ماندن و عدم توجه به این رشته در کشور ما آشنا خواهید شد. در صورتی که بهره مندی از متخصصان این رشته می توانست بسیاری از مشکلاتی را که نا آشنایی برخی مسولین با این رشته برای کشور پدید آورده بود. را کاهش دهد. ولی متاسفانه اوضاع در کشور به گونه ای است که هر کسی به خود جرات می دهد که به راحتی بدون اینکه کمترین تخصصی داشته باشد در این عرصه اظهار نظر کند. و تحلیل ها ی عامیانه در جامعه ما رونق بسیاری یافته است و حتی اساس برخی از تصمیم گیری ها هم همین تحلیل های عامیانه است که به تحلیل کوچه و خیابانی معروف است، شاید بارها به رانندگانی برخورد کرده باشید که زمین وزمان را به هم می دوزند و چنان اوضاع بین المللی را تحلیل می کنند، که انگار اشراف کامل بر تمام مسائل دارند. و اینکه افرادی که حتی شاید فقط از دور نامی از رشته روابط بین الملل شنیده باشند از پذیرش مسولیت های خطیر مرتبط با این رشته، کوچکترین تردیدی به خود راه نمی دهند. و همین مساله هم خود باعث یاس و نا امیدی دانش پژوهان این رشته گردیده است و خود باعث گردیده است که تلاش و تحقیق و پژوهش در این رشته در کشورما از غنای لازم بر خوردار نباشد. و البته این به معنای نفی برخی تلاش های صورت گرفته از سوی برخی دلسوزان این رشته نمی باشد. لکن غرض بیان زیان و ضرری است که متوجه رشته روابط بین الملل و به تبع آن جامعه به خاطر کم توجهی به این رشته شده و خواهد شد. رشته روابط بین الملل که در سال ۱۹۱۹ به عنوان یک رشته دانشگاهی وارد عرصه مطالعاتی اندیشمندان گردید در ایران هم اکنون در مقطع ارشد و دکتری تخصصی در دانشگاههای تهران ، شهید بهشتی ، علامه طباطبایی، اصفهان ،دانشگاه آزاد اسلامی و ... دایر است
مقاطع رشته روابط بین الملل در ایران
الف ) دوره کارشناسی
روابط سیاسی (دیپلماتیک ) یکی از برنامه های علمی و
آموزش عالی است که پس ازپیروزی انقلاب اسلامی در ایران با اهداف مشروحه زیر
تهیه و تدوین گردیده است .
الف : تربیت کادر سیاسی متخصص و متعهد به
مکتب والای اسلام برای انجام وظیفه در سازمان مرکزی امور خارجه و یا نمایند
گیهای جمهوری اسلامی ایران در خارج از کشور و دیگر نهادهای بین المللی .
ب : تهیه متون تحقیقاتی و اطلاعاتی در زمینه تحولات سیاسی جهان و روابط بین الملل .
ج : تغذیه وزارت امور خارجه و نهادهای تابعه با فرهنگ و سیاست خارجی جوامع مختلف بین المللی .
ب ) رشته روابط بین الملل در مقطع کارشناسی ارشد دارای ۴ گرایش است :
۱. حقوق بین الملل
با
گسترش روابط بین الملل و پیچیده تر شدن روابط و مسائل اشخاص و ملتها ,
مسایل حقوقی نیز شکل جدیدی بخود گرفتند و ضرورت گسترش و تدوین قوانین و
اصولی جدید , در نهایت منجر به شکلگیری حقوق بین الملل بعنوان یکی از
گرایشهای رشته روابط بین الملل شد
۲. سیاست بین الملل
رشته
روابط بین الملل از جمله رشته های نوپا در عالم سیاست به شمار میرود که
سابقه آن به عنوان یک رشته دانشگاهی حداکثر به سالهای میان دو جنگ جهانی
برمیگردد. سیاست بین الملل از مهمترین گرایشهای رشته روابط بین الملل است
که به کشف, بررسی و علت کاوی رفتار دولتها ( و اخیرا مجامع بین المللی ) در
عرصه بین الملل میپردازد.
۳. سازمانهای بین المللی
۴. اقتصاد بین الملل
ج ) رشته روابط بین الملل در دکترا
دکترای روابط بین الملل هم اکنون در ایران تنها در دانشگاه تهران ، دانشگاه علامه طباطبایی و دانشگاه آزاد واحد علوم تحقیقات دایر است .
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
علوم سیاسی
آنچه مردم به نام سیاست و مسائل سیاسی میشناسند با سیاست به مفهومی که در رشته علوم سیاسی مطرح است، تفاوت بسیار دارد. دانشجویان موفق این رشته نیز باید بدانند که در نهایت نه یک سیاستمدار بلکه یک سیاستشناس خواهند شد.
در واقع علومسیاسی
به بررسی اندیشهها و نظریههای سیاسی و کارکرد آنها در عرصه جامعه
میپردازد و رشته علومسیاسی ارائه یکسری نظریهها یا یکسری ابزارها و
راهکارهایی است که بر اساس آنها هر جامعه شرایط و مشکلات حال را
بررسی کرده و از پیش پا برمیدارد و برای حرکتها و اقدامات بعدی ـ
ترسیم فضا برای مسیر آینده ـ برنامهریزی میکند همچنین از تجارب و
دستاوردهای بشر که در طول تاریخ در عرصه اجتماع به دست آورده
است، بهره میبرد. این رشته از سه شاخه عمده تشکیل میشود که
عبارتند از:
دانش حکومت کردن و نهادهای سیاسی، نظریات سیاسی و روابط و سیاست بینالملل.
تواناییهای لازم :
داشتن شَم سیاسی و علاقه به مسائل سیاسی و برخورداری از دیدی
عمیق و وسیع، ویژگیهای لازم برای یک دانشجوی رشته علومسیاسی
است. همچنین دانشجوی این رشته باید فردی منطقی بوده و نظریاتش
مستند به دلیل و مدرک باشد و ظرفیت بالایی داشته باشد تا در بمباران
مسائل روزمره گیج نشود و عمق مسائل اجتماع را ببیند. دانشجوی
علومسیاسی لازم است با همه اقشار جامعه ارتباط داشته باشد تا بفهمد
که مردم جامعهاش به چه فکر میکنند و نیازهای آنها چیست؟
داوطلبان کنکور سراسری در صورتی در این رشته موفق میشوند که کتب
تاریخی بخصوص تاریخ سیاسی را دوست داشته باشند و فلسفه را با علاقه
بخوانند.
موقعیت شغلی در ایران :
در حال حاضر تعدادی از فارغالتحصیلان رشته علومسیاسی در بخشهای
سیاسی و حقوقی سازمانها و وزارتخانهها و همچنین در صدا و سیما مشغول
به کار میباشند اما حدود 90% فارغالتحصیلان این رشته با مشکل
اشتغال روبرو هستند. با این وجود اگر دانشجویی واقعاً علاقهمند بوده و
در این رشته موفق و متبحر باشد و همچنین قلم خوبی داشته باشد از
نظر شغلی مشکلی نخواهد داشت. اما متأسفانه بسیاری از دانشجویان
شناخت و علاقه لازم را ندارند و در واقع نمیدانند که برای چه به این
رشته آمدهاند.
درسهای این رشته در طول تحصیل :
مبانی علم سیاست، مبانی علم حقوق، مبانی علم اقتصاد، مبانی
جامعهشناسی عمومی، روش تحقیق در علوم سیاسی، حقوق اساسی (کلیات)،
حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، مبانی اندیشههای سیاسی در
اسلام، حقوق بینالملل اسلام، نظام سیاسی و دولت در اسلام،
اندیشههای سیاسی در اسلام و ایران، جنبشهای اسلامی معاصر، تحولات
سیاسی و اجتماعی ایران ، انقلاب اسلامی ایران، تاریخ روابط خارجی
ایران از قاجاریه تا دوران معاصر، سیاست خارجی جمهوری اسلامی
ایران، مسائل اقتصادی و سیاسی نفت در ایران، حقوق اداری،
خلیجفارس و مسائل آن، مسائل سیاسی و اقتصادی جهان سوم، اصول
روابط بینالملل، تاریخ روابط بینالملل از 1871 تا 1945 ،
سازمانهای بینالمللی، تاریخ اندیشههای سیاسی در غرب از قبل از
افلاطون تا قرن بیستم، اندیشههای سیاسی در قرن بیستم، دیپلماسی و
رفتار سیاسی در اسلام، حقوق بینالملل عمومی، فن دیپلماسی و آداب
کنسولی، حقوق بینالملل خصوصی، تئوریهای انقلاب، شناخت ماهیت و
عملکرد امپریالیسم، سیر قدرت در دریاها، نوسازی و دگرگونی سیاسی،
جامعهشناسی سیاسی، سیاست خارجی قدرتهای بزرگ، مسائل نظامی و
استراتژیک معاصر، تاریخ تحول دولت در اسلام، متون سیاسی به زبان
خارجی.
کارشناسی ارشد علوم سیاسی و روابط بین الملل
مجموعه علوم سیاسی و روابط بین الملل یکی از مهمترین رشتههای علوم انسانی است. فیلسوفان بزرگی نظیر ارسطو که او را پدر علم سیاست نامیدهاند معتقد بودند که علم سیاست ملکه تمام علوم است. رشته علوم سیاسی در ایران از قدمت زیادی برخوردار است. برای اولین بار آموزش علم سیاست در ایران با تأسیس مدرسه عالی علوم سیاسی در سال ۱۲۷۸ شمسی آغاز شد. در طول زمان این رشته از گسترش کیفی و کمی زیادی برخوردار گردید و اکنون هم در دانشگاههای متعددی تدریس میشود که در ادامه اسامیشهرها و دانشگاههای مربوطه و گرایشهای موجود در جدول جداگانهای خواهد آمد.
علاوه بر فارغ التحصیلان رشته علوم سیاسی فارغ التحصیلان سایر رشتههای علوم انسانی، پایه، پزشکی، فنی و مهندسی … هم میتوانند در آزمون کارشناسی ارشد این رشته شرکت کنند دانشجویانی که مراحل تحصیل در کارشناسی ارشد را به اتمام میرسانند میتوانند در دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی دولتی و آزاد، وزارتخانههای خارجه، کشور و غیره، مرکز پژوهشهای سیاسی نهادها و مؤسسات دولتی و غیر دولتی، دایرة المعارفها، مطبوعات و … مشغول کار شوند.
دوران تحصیل در رشته علوم سیاسی و سایر گرایشهای مربوطه دو سال است نکته مهمیکه باید در مورد دانشگاههای محل تحصیل ذکر شود این است که دانشجو در صورتی که علاقهمند به تحصیل در دوره دکتری میباشد باید دانشگاهی را در اولویت قرار دهد که دارای دکترای همان گرایش باشد از این جهت دانشگاههای تهران، شهید بهشتی و تربیت مدرس در اولویت قرار دارند از جهت دسترسی به مراکز کتابخانهای و اسناد و مؤسسات پژوهشی دانشگاههای شهر تهران بیشتر از سایر دانشگاهها دارای اولویت میباشند. در دورهی کارشناسی ارشد رشته علوم سیاسی به دو گرایش مهم علوم سیاسی و روابط بین الملل و چند گرایش جانبی دیگر تقسیم میشود که عبارتند از :
۱- مطالعات منطقهای
۲- مطالعات ایران و سیاستگذاری عمومی
۳- اندیشه سیاسی در اسلام
۴- دیپلماسی و سازمانهای بین المللی
معرفی رشته
مجموعه علوم سیاسی و روابط بینالملل یکی از مهمترین رشتههای علوم انسانی است. این رشته در ایران از قدمتی طولانی برخوردار است. برای اولین بار آموزش این علم با تاسیس مدرسه علوم سیاسی در سال 1278هجری شمسی آغاز شد. در دوره کارشناسی ارشد این رشته به دو گرایش مهم علوم سیاسی و روابط بین الملل و چند گرایش دیگر تقسیم میشود.
گرایش ها وابعاد مختلف دوره در کارشناسی ارشد
رشته علوم سیاسی و روابط بین الملل دارای گرایش های زیر است: علوم سیاسی روابط بینالملل مطالعات منطقهای اندیشه سیاسی در اسلام دیپلماسی و سازمانهای بینالمللی که در همهی این گرایشها دانشجویان دروس مشترکی از قبیل: مبانی علم سیاسی، جامعه شناسی سیاسی، اصول روابط بین الملل و سیاست خارجه، جهان سوم و مسائل آن، تاریخ روابط بین الملل و... را میخوانند. در دانشگاههای سراسری همهی این گرایشها وجود دارد اما در دانشگاه آزاد فقط گرایشهای علوم سیاسی و روابط بین الملل و مطالعات منطقهای تدریس میشود. |
آشنایی با گرایشهای این رشته در کارشناسی ارشد |
رشته علوم سیاسی گرایش مطلعات منطقه ای هدف اصلی از تشکیل رشته مطالعات منطقه ای ارائه آموزشهای لازم به کادر دیپلماتیک و سایر تصمیم گیرندگان سیاست خارجی کشور در سالهای آینده است چرا که اتخاذ تصمیمهای مناسب در قبال تحولات سریع جهانی و تغییرات ناگهانی در سطوح داخل کشورها اقتضا میکند تا وزارت امور خارجه در هر زمان ضمن امکان دسترسی مطلوب به اطلاعات، گزارشها و تحلیلهای درست کارشناسی، از کارشناسانی برخوردار باشد که ضمن کسب آموزشهای عمومی بطور تخصصی نیز در زمینه مسائل مختلف داخلی هر یک از مناطق و کشورهای جهان اطلاعات لازم را کسب کرده باشند. از اینرو رشته کارشناسی ارشد مطالعات منطقهای به منظور تبین نظری تحولات جهانی و واکاوی نقش و جایگاه منطقهای از فضای جدید بینالمللی با رویکردی کاربردی ارائه میشود. این دوره مشتمل بر 13 گرایش منطقهای است که دانشجویان پس از گذراندن دروس عمومی طبق ضوابط مربوط و بر حسب علاقه خود یکی از این گرایشها را انتخاب کرده و دروس خاص مرتبط با آن گرایش را میگذرانند و سپس پایاننامه تحصیلی خود را نیز در همین زمینه تنظیم و ارائه خواهند کرد. گرایشهای مطالعات منطقهای به ترتیب عبارتند از: مطالعات ایران (سیاست گذاری عمومی)- مطالعات خلیج فارس_ مطالعات خاورمیانه- مطالعات دریای خزر- مطالعات آسیای مرکزی_ مطالعات جنوب آسیا- مطالعات خاوردور- مطالعات جنوب شرقی آسیا- مطالعات اروپایی- مطالعات آمریکای شمالی- مطالعات آمریکای جنوبی- مطالعات آفریقا- مطالعات اوراسیا علوم سیاسی گرایش روابط بین الملل رشته روابط بین الملل از جمله رشته های نوپا در عالم سیاست به شمار می رود. سابقه این مبحث به عنوان یک رشته دانشگاهی حداکثر به سال های میان دو جنگ جهانی بر میگردد. محققان و دانشمندان به طور اخص در صدد کشف و تبین ریشه ها و چگونگی رفتار دولتها در صحنه بین الملل بر امدند بنابراین همان طور که از علت تشکیل این رشته مشخص است موضوع اصلی در ان کشف، بررسی و علت کاوی رفتار دولتها و اخیرا (مجامع بین الملل) در عرصه بین الملل می باشد.با شعله ور شدن اتش جنگ جهانی دوم روند تکامل رشته روابط بین الملل شدت گرفته و تا کنون قالبهای فکری ، رویکردها، نظریه ها و مدل های گوناگون بسیاری برای درک مسائل بین الملل ارائه گردیده است. علوم سیاسی گرایش علوم سیاسی علوم سیاسی به بررسی اندیشه ها و نظریه های سیاسی و کارکرد انها در عرصه جامعه می پردازد و رشته علوم سیاسی ارائه یکسری نظریه ها یا یکسری ابزارها و راهکارهایی است که بر اساس انها هر جامعه شرایط و مشکلات حال را بررسی کرده و از پیش پا بر میدارد و برای حرکت ها و اقدامات بعدی ترسیم فضا برای مسیر اینده برنامه ریزی میکند هم چنین از تجارب و دستاوردهای بشر که در طول تاریخ در عرصه اجتماع به دست اورده است، بهره می برد. موضوع این رشته مطالعه و تحقیق درباره ی پدیده های سیاسی مثل اشکال مختلف حکومت و دولت است. کشف علل و پدیده های سیاسی، نحوه اداری سیاسی جامعه و ایجاد ارتباط محترمانه با کشور های دنیا در عرصه روابط بین الملل می باشد. علوم سیاسی گرایش اندیشه سیاسی علم سیاست پدیده ای است که با تحولات مشروطیت در ایران و موقعیت جدید علمای شیعه در جهان معاصر پیوند دارد. در سنت اسلامی از دانش سیاسی به علم مدنی تعبیر میشود. اندیشمندان مسلمان علم مدنی را به دو بخش فلسفه مدنی و فقه مدنی تقسیم میکردند. به اعتقاد مسلمانان تفاوت عمده این دو شاخه از علم مدنی در این است که حکمت مدنی غالبا وجه نظری دارد. و برعکس فقه مدنی، فقه سیاسی بیشتر ناظر به سیاست است. فقه سیاسی ،بدین سان مواجهه ای دو سویه با زندگی سیاسی و نیز وحی اسلامی از طریق زبان و دستگاه فقه است. علوم سیاسی گرایش دیپلماسی و روابط بین الملل دیپلماسی ، مدیریت روابط کشورها با یکدیگر و میان کشورها با دیگر بازیگران بین المللی است. این بازیگران شامل گروهها ، سازمانها و افرادی هستند که در کنار دولت ها دیپلماسی را به عنوان نظامی اطلاعاتی برای بیان و دفاع از منافع و اعلان تهدیدها و اولتیماتومها به کار میبرند. در واقع دیپلماسی مجرای تماسی است برای اعلام مواضع ، جمع اوری اطلاعات و راضی یا قانع کردن یک کشور برای حمایت از مواضع کشوری دیگر. --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- |